Πρόσθιος Χιαστός Σύνδεσμος (ACL)

προσθιος χιαστος1) Τραυματισμός

Σκισίματα ή ρίξεις του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου (ACL) είναι ένας συνηθισμένος τραυματισμός του γονάτου, είτε είσαι αθλητής είτε δεν είσαι, με περίπου 250.000 τραυματισμούς ετησίως στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πιο συχνά όμως συμβαίνει αν είσαι αθλητής. Οι τραυματισμοί του ACL συμβαίνουν στις ακόλουθες περιπτώσεις:

  • Σαν αποτέλεσμα κοψίματος, περιστροφής του ενός ποδιού ή προσγείωσης με το ένα πόδι χωρίς κάποιο χτύπημα από εξωτερικό παράγοντα
  • Μέσω μιας περιστροφικής δύναμης που ασκείται στο γόνατο, ενώ το πόδι σου παραμένει στο έδαφος, ή ενώ προσγειώνεσαι στο ένα πόδι
  • Από χτύπημα στο γόνατο (εξωτερικός παράγοντας), συνήθως στην εξωτερική πλευρά του, συνήθως σε αθλήματα επαφής

Οι γυναίκες και τα κορίτσια είναι πιο ευαίσθητα σε τραυματισμούς του ACL

 

Ο τραυματισμός του ACL είναι επίπονος. Συνήθως καταλαβαίνεις το κόψιμο που γίνεται μέσα στο γόνατο σου, σαν ένα “ποπ” ή ένα “κρακ” (ήχο – αίσθημα) και μετά το πόδι σου δεν έχει την σταθερότητα και την ισορροπία που είχε, εμποδίζοντας την συμμετοχή σου, τόσο σε αθλητικές δραστηριότητες όσο και σε καθημερινές δραστηριότητες όπως περπάτημα και σκαλοπάτια. Το χειρουργείο είναι ο συνήθης τρόπος που συστήνεται για να αποκαταστήσεις την λειτουργία του γονάτου σου, αλλά δεν είναι πάντα απαραίτητο.

Περιγραφή μια ρήξης του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου

Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος (ACL) είναι ένας από τους κύριους συνδέσμους του γονάτου που σταθεροποιεί το γόνατο, αποτρέποντας την κνήμη να ολισθήσει μπροστά σε σχέση με το μηριαίο οστό. Συνδέεται στο γόνατο, στο πίσω μέρος της βάσης του μηριαίου οστού και διασχίζει διαγώνια την άρθρωση του γονάτου για να συνδεθεί στο πάνω μέρος της κνήμης.

Ο οπίσθιος χιαστός σύνδεσμος διασχίζει την άρθρωση του γονάτου στην αντίθετη κατεύθυνση, κάνοντας ένα μαζί με τον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο ένα σχήμα “Χ”. Τόσο ο πρόσθιος, όσο και ο οπίσθιος χιαστός σύνδεσμος, λειτουργούν μαζί ώστε να παρέχουν σημαντική σταθερότητα στην άρθρωση του γονάτου, ειδικά σε κινήσεις που περιλαμβάνουν ξαφνικές αλλαγές κατεύθυνσης.

Ένας τραυματισμός του ACL μπορεί να διαγνωσθεί όταν ο σύνδεσμος τεντώνεται πέρα του φυσιολογικού (διάταση συνδέσμου) ή κόψιμο. Το σκίσιμο σε ένα κόψιμο μπορεί να είναι μικρό (μερική ρήξη) ή ολικό (ολική ρήξη). Αν το κόψιμο του συνδέσμου είναι ολικό τότε ο σύνδεσμος έχει υποστεί ρήξη.

Πολλά προγράμματα προφύλαξης του ACL προτείνονται και έχουν αποδειχθεί επιτυχημένα.

2) Συμπτώματα ρήξης ACL

Αν έχεις μια οξεία ρήξη του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου, τότε συνήθως έχεις ένα ή συνδυασμό μερικών από τα παρακάτω συμπτώματα:

  • Νιώθεις ένα “πόπ ή κρακ” την στιγμή του τραυματισμού.
  • Άμεσο πρήξιμο του γονάτου αμέσως μετά τον τραυματισμό.
  • ΄Βαθύς΄ πόνος μέσα στο γόνατο.
  • Αστάθεια: Νιώθεις το γόνατό σου να σε εγκαταλείπει.
  • Περιορισμένο εύρος κίνησης και συγκεκριμένα, αδυναμία να τεντώσεις το πόδι.
  • Αυξημένη θερμοκρασία γονάτου, αφού υπάρχει εσωτερική αιμορραγία.

Η αστάθεια στο γόνατο μπορεί να γίνει αισθητή κατά την διάρκεια δραστηριοτήτων που ασκούν μεγάλη τάση στην άρθρωση του γονάτου, όπως όταν κατεβαίνεις σκαλιά ή όταν εκτελείς περιστροφικές κινήσεις με ένα πόδι (pivot)

Σε αντίθεση με τις προοδευτικές ή κλιμακούμενες παθήσεις του γονάτου, όπως η οστεοαρθρίτιδα, η ρήξη του ACL είναι ξαφνική και σχεδόν πάντα οφείλεται σε κάποιο συγκεκριμένο γεγονός ή ένα τραυματισμό.

Χωρίς σωστή θεραπεία, το πρήξιμο και ο πόνος στο γόνατο υποχωρούν μετά από μια περίοδο κάποιων εβδομάδων. Ωστόσο, η αστάθεια του γονάτου συχνά επιμένει να υπάρχει, περιορίζοντας σημαντικά την δυνατότητα να συμμετέχεις σε αθλητικές δραστηριότητες, ακόμα και σε καθημερινές δραστηριότητες. Συγκεκριμένα, υπάρχει δυσκολία να σηκωθείς από μια καθιστή θέση ή να κατέβεις σκαλιά.

Άλλα Συμπτώματα

Άλλες δομές του γονάτου όπως ο μηνίσκος και ο έσω πλάγιος σύνδεσμος (Medial Collateral Ligament – MCL) συχνά τραυματίζονται μαζί με τον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο. Τέτοιοι τραυματισμοί μπορούν να έχουν επιπρόσθετα συμπτώματα όπως κλείδωμα της άρθρωσης του γονάτου.

3) Αιτίες και παράγοντες κινδύνου τραυματισμού του ACL

Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο τραυματισμού του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου.

Αλλαγή κατεύθυνσης, περιστροφική κίνηση και προσγείωση στο ένα πόδι

Περίπου το 70% των τραυματισμών του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου είναι τραυματισμοί χωρίς κάποια επαφή ή χτύπημα από εξωτερικό παράγοντα, αλλά συμβαίνουν μετά από απότομη κίνηση του σώματος (επιτάχυνση ή επιβράδυνση) όπως αλλαγή κατεύθυνσης, περιστροφική κίνηση του ποδιού ή προσγείωση (μετά από άλμα) στο ένα πόδι. Συμβαίνουν πολύ συχνά σε αθλητές ποδοσφαίρου, μπάσκετ, football, βόλεϊ, τένις ή σκι.

Σχέση τραυματισμού με το φύλο

Οι γυναίκες έχουν 4 με 6 φορές περισσότερες πιθανότητες να τραυματίσουν τον ACL απ΄ότι οι άνδρες. Στην πραγματικότητα, γυναίκες αθλητές που παίζουν ποδόσφαιρο για μια ολόκληρη σεζόν, έχουν σχεδόν 5% πιθανότητα να τραυματίσουν τον Πρόσθιο Χιαστό Σύνδεσμο.

Προηγούμενοι τραυματισμοί

Αν έχεις πάθει μια ρήξη στον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο, η πιθανότητα να τραυματίσεις ξανά τον ίδιο σύνδεσμο είναι κατά 15% αυξημένη.

Χτύπημα στο εξωτερικό μέρος του γονάτου

Ένας τραυματισμός του ACL από επαφή, συνήθως συμβαίνει από απευθείας χτύπημα στο γόνατο, όταν το πόδι βρίσκεται σε πλήρη έκταση ή ελαφρώς λυγισμένο προς την μέρα μεριά. Για παράδειγμα, ένας μπασκετμπολίστας μπορεί να τραυματίσει τον ACL, αν ένας αντίπαλος χτυπήσει την εξωτερική πλευρά του ποδιού, καθώς το πόδι πατάει γερά στο έδαφος. Ένας τέτοιος τραυματισμός από επαφή μπορεί να συμβεί σε συνδυασμό με άλλους τραυματισμούς στο γόνατο όπως ρήξη έσω μηνίσκου, ρήξη έσω πλάγιου συνδέσμου ή τραυματισμό στον χόνδρο.

Ηλικία

Οι περισσότεροι τραυματισμοί στον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο εμφανίζονται πιο συχνά αν είσαι μεταξύ 15 και 45 ετών, λόγο της αυξημένης δραστηριότητας και συμμετοχής σε σπορ.

Οι Γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να τραυματίσουν τον ACL

προσθιος χιαστος 2

Οι γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο να τραυματίσουν τον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο απ’ ότι οι άνδρες αφού έχουν διαφορές σε:

  • Μυική Δύναμη
  • Ανατομία Σώματος
  • Γενετική
  • Μοτίβο άλματος και προσγείωσης

Ειδικοί, πρόσφατα, απόκτησαν νέες πληροφορίες ώστε να μπορέσουν να κατανοήσουν καλύτερα το μοτίβο άλματος και προσγείωσης μιας γυναίκας και πως αυτό σχετίζεται με τον τραυματισμό του ACL. Μια συγκεκριμένη ευάλωτη, αλλά πολύ συνήθη μέθοδος προσγείωσης, που έχει αυξημένο κίνδυνο για τραυματισμούς του ACL, είναι αυτή που το γόνατο και ο γοφός βρίσκονται σε πλήρη έκταση όταν προσγειώνεσαι με δύναμη.

4) Διάγνωση της ρήξης του ACL

Ένας φυσίατρος ή ένας ορθοπεδικός είναι συνήθως ικανός να διαγνώσει εύκολα μια ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου στο γόνατό σου, από το ιστορικό σου και από μια κλινική εξέταση.

Συνέντευξη

Ο γιατρός θα σε ρωτήσει για ατύχημα-χτύπημα κατά το οποίο τραυματίστηκες, τα συμπτώματα που έχεις, το είδος του πόνου στο γόνατο και πως τα συμπτώματα που έχεις επηρεάζουν την ζωή σου.

Κλινική εξέταση

Ο γιατρός θα εξετάσει προσεκτικά το γόνατο σου, σημειώνοντας οποιοδήποτε πρήξιμο, ψηλαφίζοντας και ασκώντας πίεση στην περιοχή και παρατηρώντας το εύρος της κίνησης του γονάτου μετά τον τραυματισμό.

 

Αν έχεις πάθει ρήξη του ACL, τότε δυσκολεύεσαι να βάζεις βάρος στο πονεμένο πόδι και σίγουρα θα υπάρξει πρήξιμο στην περιοχή της άρθρωσης. Η κλινική εξέταση και οι κινήσεις που εκτελεί στο γόνατο σου ο θεράπων ιατρός είναι ειδικά σχεδιασμένη να ελέγχει την ακεραιότητα του πρόσθιου χιαστού σύνδεσμου. Είναι πολύ χρήσιμη καθώς στο ίδιο τεστ υποβάλλεται και το υγιές γόνατο για σύγκριση.

  • Το Lachman’s test είναι το πιο ακριβές τεστ για τον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο. Ξαπλώνεις ανάσκελα με το χτυπημένο πόδι να είναι χαλαρό και ο εξεταστής κρατάει το πόδι σου με το γόνατο λυγισμένο στις 30 μοίρες. Με το ένα χέρι στον μηρό για σταθερότητα, ένα τράβηγμα της γάμπας προς τα εμπρός θα δείξει μια αύξηση στην κίνηση και μια χαλαρότητα στο τέλος της κίνησης, σε σύγκριση με το άλλο πόδι, αν ο ACL είναι σπασμένος.
  • Άλλα test για τον ACL είναι η στροφή του γονάτου και η μπροστινή κίνηση του μηρού, σε σχέση με την κνήμη. Προσοχή χρειάζεται όταν η εξέταση γίνεται μετά από πρήξιμο, γιατί το τελευταίο μειώνει την ακρίβεια.

Η εξέταση στο γόνατο γίνεται επίσης για να αξιολογήσεις αν υπάρχουν και άλλοι, ταυτόχρονοι τραυματισμοί, σε άλλη δομή του γονάτου, όπως ο μηνίσκος και ο έσω πλάγιος σύνδεσμος (MCL). Αυτές οι δομές μπορούν να αξιολογηθούν ψηλαφίζοντας τις ίνες των συνδέσμων και εκτελώντας στο γόνατο πλήρεις κινήσεις, σε όλο το εύρος.

  • Για τον μηνίσκο υπάρχει ένα test που ονομάζεται McMurray’s test και εκτελείται λυγίζοντας το γόνατο και μετά περιστρέφοντας εσωτερικά και εξωτερικά την κνήμη τεντώνοντας αργά το γόνατο.
  • Ασκώντας δύναμη προς τα μέσα, στο γόνατο καθώς είναι λυγισμένο στις 30 μοίρες, μπορεί να προκαλέσει πόνο ή χαλαρότητα, αν ο MCL είναι τραυματισμένος
  • Πόνος μετά από ψηλάφηση, ή μετά από πίεση, τα κόκαλα το γονάτου μπορεί να αυξήσουν τις υποψίες για κατάγματα.

Κλινική εξέταση

προσθιος χιαστος 3

Μια απλή ακτινογραφία είναι απαραίτητη αν υποψιάζεσαι μια ρήξη του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου λόγω του κινδύνου κατάγματος. Μια μαγνητική τομογραφία του γονάτου μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να γίνει η διάγνωση, να αξιολογηθούν άλλοι τραυματισμοί στο γόνατο, όπως και για μια επικείμενη χειρουργική επέμβαση.

5) Επιλογές θεραπείας για την ρήξη του ACL

Αμέσως μετά τον τραυματισμό, αυτό που πρέπει να κάνεις είναι να ακολουθήσεις το πρωτόκολλο R.I.S.E., δηλαδή ξεκούραση, πάγος, συμπίεση και ανύψωση (rest, ice, compression and elevation) για το τραυματισμένο πόδι.

Από την στιγμή που θα υπάρξει μια ακριβής διάγνωση, τότε μπορείς, μαζί με τον θεράπων ιατρό σου, να προχωρήσεις στις επιλογές που υπάρχουν για θεραπεία. Παρόλο που μερικές φορές μια χειρουργική επέμβαση είναι απαραίτητη, αυτό δεν σημαίνει πως ,αν έχεις ένα τραυματισμό στον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο, είσαι υποψήφιος για το χειρουργείο.

Πότε χρειάζεσαι χειρουργείο;

Η επιλογή για μια χειρουργική επέμβαση εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Οι πιο σημαντικοί είναι η ηλικία, το επίπεδο δραστηριότητας και ένα ιστορικό τραυματισμών.

Ηλικία. Αν και δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο άνω όριο για χειρουργικές επεμβάσεις, δεν συνηθίζεται να γίνεται αν είσαι πάνω από 55 ετών.

Επίπεδο δραστηριότητας. Η χειρουργική επέμβαση και ανακατασκευή του ACL μπορεί να σε ωφελήσει αν είσαι μικρός σε ηλικία και αν συμμετέχεις σε εργασία ή σπορ που περιλαμβάνει άλματα, περιστροφικές κινήσεις ή απότομες επιβραδύνσεις.

Άλλοι τραυματισμοί. Αν έχεις παρελθόν σε τραυματισμούς στο γόνατο (ACL, μηνίσκος, κάταγμα ή έσω πλάγιο σύνδεσμο), γενικά θα πρέπει να υποβληθείς σε μια χειρουργική επέμβαση ώστε να προλάβεις σημαντικούς περιορισμούς δραστηριότητας και να ελαχιστοποιήσεις τον ήδη αυξημένο κίνδυνο οστεοαρθρίτιδας.

Καθώς ο κίνδυνος οστεοαρθρίτιδας είναι αυξημένος μετά από μια ρήξη ACL, το αποτέλεσμα μιας χειρουργικής επέμβασης στην ανάπτυξη οστεοαρθρίτιδας παραμένει ακαθόριστο.

Πότε μπορεί να μην χρειάζεσαι χειρουργείο;

Αν είσαι δραστήριος και εμπλέκεσαι με δραστηριότητες ή σπορ που δεν περιλαμβάνουν ξαφνικά σταματήματα ή περιστροφές, όπως η ποδηλασία και η κολύμβηση, όπως επίσης αν δεν έχεις αστάθεια στο γόνατο στην καθημερινότητα σου, τότε μπορεί να μην χρειάζεσαι χειρουργείο. Ίσως πρέπει να αντιμετωπίσεις το πρόβλημα συντηρητικά με την βοήθεια ενός φυσικοθεραπευτή, ώστε να μεγιστοποιήσεις την δύναμη και την ισορροπία στην περιοχή καθώς και την ιδιοδεκτικότητα (την δυνατότητα του κεντρικού νευρικού συστήματος να συντονίζει τα διάφορα τμήματα του σώματος μεταξύ τους).

Οι μερικές ρίξεις του ACL συνήθως αντιμετωπίζονται συντηρητικά, με εύρος κίνησης, ενδυνάμωση και ασκώντας κατάλληλα φυσικά μέσα, όπως ο υπέρηχος, λέιζερ, διαθερμίες και ρεύματα, από ένα έμπειρο φυσικοθεραπευτή. Η επιστροφή στο άθλημα γίνεται επιτρεπτή από την στιγμή που θα έχεις ενδυναμώσει την περιοχή και την πλήρη κίνηση, σε σύγκριση με το υγιές γόνατο. Αν αναπτυχθεί αστάθεια, θα χρειαστεί περαιτέρω αξιολόγηση της περιοχής.

6) Χειρουργική επέμβαση

Η χειρουργική επέμβαση είναι η πιο κατάλληλη αντιμετώπιση κάποιων ρήξεων του ACL. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο χειρούργος ιατρός θα αφαιρέσει τον σχισμένο ACL και θα δημιουργήσει ένα καινούριο, χρησιμοποιώντας κάποιο μόσχευμα.

Παρακάτω θα βρεις τα πιο συχνά μοσχεύματα που χρησιμοποιούνται για ένα μόσχευμα ACL, καθένα με τα δικά του πλεονεκτήματα.

Επιγονατιδικός τένοντας. Ο επιγονατιδικός τένοντας είναι ένα αυτομόσχευμα που χρησιμοποιεί τον ίδιο τον τένοντα σου για να αντικαταστήσει τον σχισμένο ACL και έχει πολλά πλεονεκτήματα λόγω της εγγενείς ταχείας επούλωσης.

προσθιος χιαστος 4

Hamstring τένοντας. Τα αυτομοσχεύματα από τα hamstrings χρησιμοποιούνται πιο συχνά στην χειρουργική του ACL για δεν σχετίζονται με τον πόνο του μπροστινού μέρους του γονάτου, αλλά από μια άλλη περιοχή και δεν επιβαρύνουν την τραυματισμένη περιοχή.

Τεχνητό μόσχευμα. Τα τεχνητά μοσχεύματα προτιμούνται σε αρκετές χειρουργικές επεμβάσεις γιατί δεν απαιτείται η αφαίρεση τμήματος των τενόντων σου.

Δεν έχει αποδειχθεί πως κάποιο μόσχευμα είναι ανώτερο από κάποιο άλλο, παρά μόνο με ποιο μόσχευμα ο χειρούργος ιατρός είναι περισσότερος έμπειρος και εξοικειωμένος.

προσθιος χιαστος 5

Αποκατάσταση από μια Χειρουργική επέμβαση

Η αποκατάσταση μετά από ένα χειρουργείο είναι απαραίτητη για να μεγιστοποιήσει τα μακροπρόθεσμα θετικά αποτελέσματα, να βελτιώσει το εύρος της κίνησης του γονάτου, να δυναμώσει την περιοχή και να δώσει μια ισορροπία, ιδιοδεκτικότητα και δύναμη του κορμού.

Καθώς τα κανονικά προγράμματα φυσικοθεραπείας συχνά προτείνονται, μπορείς να πετύχεις ισοδύναμα αποτελέσματα από ένα πρόγραμμα ασκήσεων στο σπίτι. Κάποιοι χειρούργοι προτείνουν την χρήση επιγονατίδας. Ωστόσο δεν υπάρχουν αποδείξεις που να δείχνουν πως η χρήση μιας επιγονατίδας βελτιώνει την αποθεραπεία της περιοχής.

Γενικά, μπορείς να επιστρέψεις στις αθλητικές δραστηριότητες μεταξύ 6 έως 12 μηνών μετά από μια χειρουργική επέμβαση του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου. Μόνο ο ορθοπεδικός μπορεί να καθορίσει την ασφαλή επιστροφή σου στις αθλητικές δραστηριότητες. Επιστρέφοντας γρηγορότερα απ ότι πρέπει, μπορείς να θέσεις σε μεγάλο κίνδυνο το νέο μόσχευμα του ACL.

7) Πρόληψη του τραυματισμού του ACL

Μεγάλη προσοχή δίνεται τα τελευταία χρόνια στην πρόληψη των τραυματισμών του πρόσθιου χιαστού σύνδεσμου και συγκεκριμένα σε γυναίκες μικρής ηλικίας που συμμετέχουν σε επικίνδυνα σπορ.

Επιτυχημένες παρεμβάσεις αποτελούνται από πολυπαραγοντικά προγράμματα που περιέχουν συνδυασμούς από τα παρακάτω.

  • Υψηλής έντασης πλειομετρικές ασκήσεις με την προσθήκη αλμάτων.
  • Βιομηχανική ανάλυση με άμεση ανατροφοδότηση για την κατάλληλη στάση και το κατάλληλο μοτίβο κίνησης, όπως περιστροφικές κινήσεις και αλλαγής κατεύθυνσης αλλά και τεχνικές προσγείωσης και πατήματος.
  • Προπόνηση δύναμης ειδικά των hamstring μυικών ομάδων και του μείζων γλουτιαίου μυός.
  • Ιδιοδεκτική προπόνηση, όπως με την χρήση σανίδας ισορροπίας, για την βελτίωση της μυικής δύναμης, της ισορροπίας και του χρόνου αντίδρασης.

Επιτυχημένα προγράμματα πρόληψης τραυματισμού του ACL ξεκινάνε περίπου 6 εβδομάδες πριν την αθλητική σαιζόν, τα οποία ακολουθούν κάποια προγράμματα στο μέσον της σαιζόν για διατήρηση, με το οποία μπορείς να αντικαταστήσεις το κλασσικό ζέσταμα.

Μαζί με τις αλλαγές στην προπόνηση σου, οι αλλαγές στην αθλητική υπόδηση μπορούν να μειώσουν τις πιθανότητες ενός επικείμενου ACL τραυματισμού. Παπούτσια με μακριές και πολλές αυλακώσεις και ρωγμές φαίνεται να αυξάνουν τους κινδύνους τραυματισμού του ACL.

Ενώ πολλοί αθλητές φορούν επιγονατίδες για την πρόληψη ενός τραυματισμού, δεν υπάρχουν αποδείξεις να υποστηρίζουν την συγκεκριμένη χρήση αυτών.

Σύγχρονο Εργομετρικό κέντρο Life – Ergo στο ΟΑΚΑ για ερασιτέχνες & επαγγελματίες αθλητές @ Life – Ergo

☎️2106811482 📭Εθνικό Προπονητήριο ΟΑΚΑ

✉️info@Lifergo.gr #lifergo #vo2max #ergometrica @ Life – Ergo @ Life – Ergo Εργομετρικό

Συγγραφείς: Michael Khadavi, MD και Michael Fredericson, MD

Leave a reply